TẠI SAO CYSTEAMINE XỨNG ĐÁNG LÀ HOẠT CHẤT THAY THẾ HYDROQUINONE TRONG ĐIỀU TRỊ NÁM

04/11/2025 5 phút đọc
Nội dung bài viết

1. NHỮNG VẤN ĐỀ ĐAU ĐẦU CỦA NÁM DA

Nám là bệnh lý da tăng sắc tố phổ biến trên thế giới, đặc biệt ở người có da tối màu như người Việt Nam. Nám da xuất hiện ở cả nam và nữ nhưng chủ yếu xuất hiện ở phụ nữ .  Biểu hiện của nám là những dát tăng sắc tố hình mạng lưới màu nâu nhạt-nâu sẫm phân bố đối xứng 2 bên mặt.

Các yếu tố khởi phát nám bao gồm tiếp xúc với ánh sáng mặt trời, mang thai, sử dụng thuốc tránh thai và các liệu pháp hormon.

Nám có 5 cơ chế bệnh sinh (hình 1) chính đó là: (1) Hoạt hóa quá mức melanocyte, (2) tăng tổng hợp melanin và melanosome ở thượng bì và trung bì, (3) tăng thoái hóa mô đàn hồi (3b) và số lượng dưỡng bào (3a) (mast cell) (4) đứt gãy màng đáy thượng bì, (5) tăng sinh mạch máu.

Hai vấn đề gặp phải gây đau đầu cho các bác sĩ da liễu với nám đó là tính chất mạn tính và tái phát của nám. Do luôn tái phát nên chiến lược được ưu tiên trong điều trị nám là điều trị duy trì an toàn và điều trị bằng thuốc bôi vẫn luôn là lựa chọn hàng đầu trong điều trị nám. 

Hình 1: Cơ chế nám

2. VẤN ĐỀ KHI ĐIỀU TRỊ NÁM VỚI HYDROQUINONE

Hydroquinone là hoạt chất làm sáng da đơn chất mạnh nhất và lâu đời nhất hiện nay, HQ được biết đến cách đây gần cả trăm năm (1936). Hydroquinone là một trong những điều trị tiêu chuẩn của nám (melasma), và được xem là thước đo tiêu  chuẩn cho các hoạt chất làm trắng khác. Hầu hết các hoạt chất sáng da đều được so sánh với HQ để đánh giá hiệu quả.

Hydroquinone làm giảm sắc tố bằng hai cơ chế (1) ức chế hoạt động của enzyme tyrosinase, từ đó làm giảm tổng hợp melain và (2) ức chế sinh tổng hợp RNA và DNA, dẫn đến ức chế sự hình thành của các túi melanosome Lỗi giao diện: file 'snippets/shortcode-2.bwt' không được tìm thấy .

Vấn đề thường gặp phải khi điều trị nám bằng HQ là:

-Kích ứng da, HQ là hoạt chất kích ứng nên phải thường xuyên theo dõi và điều chỉnh liều lượng, tần suất bôi cho bệnh nhân.
-Thời gian điều trị hạn chế, theo khuyến cáo, thời gian điều trị an toàn của HQ là 4-6 tháng, do đó việc dùng HQ lâu dài mang lại nhiều rủi ro.
-Trong quá trình giảm liều HQ nám thường tái phát nhanh và khó kiểm soát.
-Tác dụng phụ nguy hiểm nhất của HQ là tăng sắc tố ngoại sinh Ochronosis và đây là lý do khiến HQ không còn được dùng ở dạng Mỹ phẩm. 

3. CƠ CHẾ TÁC DỤNG CỦA CYSTEAMINE

Cysteamine hydrochloride là chuất chuyển hoá của L-cystenine, và là chất chống oxi hoá tự nhiên có trong các tế bào. Cysteamin điều trị nám thông qua 2 cơ chế chính:

-Ức chế enzyme tyrosinase, đây là enzyme quan trọng nhất trong con đường tổng hợp melanin

-Trung hoà DOPAquinone, giảm sự chuyển hoá từ chất này thành melanine.

Khác với Hydroquinone, Cysteamine làm sáng thông qua cơ chế ức chế tổng hợp melanine mà không gây độc lên tế bào melanocyte, do đó an toàn khi sử dụng. 


4. HIỆU QUẢ CỦA CYSTEAMINE SO VỚI HYDROQUINONE VÀ CÔNG THỨC KLIGMAN

Bây giờ chúng ta sẽ đánh giá về hiệu quả và tính an toàn của Cysteamine so với Hydroquinone, hoạt chất tiêu chuẩn mạnh nhất trong điều trị nám. 

Một Nghiên cứu ngẫu nhiên, mù đôi của Jenifer Nguyễn đăng trên tạp chí Da Liễu Úc đã được thực hiện nhằm so sánh hiệu quả giữa cysteamin 5% và Hydroquinone 4%. Có 20 đối tượng tham gia được sử dụng ngẫu nhiên một trong hai hoạt chất. Sau 16 tuần, điểm MASI ở nhóm điều trị với cysteamine giảm 21%, nhóm dùng hydroquinone giảm 32%, không có sự khác biệt về ý nghĩa thống kê Lỗi giao diện: file 'snippets/shortcode-3.bwt' không được tìm thấy
Tác giả Sepaskhah đã tiến hành nghiên cứu đánh giá hiệu quả của cysteamine 5% với kem bôi chứa hydroquinone 4%/ascorbic acid 3%. Đây là một thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên có 80 bệnh nhân tham gia chia thành 2 nhóm. Sau 4 tháng, điểm MASI trung bình ở nhóm điều trị với cysteamine giảm từ 6.69 xuống 4,47 và giảm từ 6,26 xuống 3,87 ở nhóm điều trị với Hydroquinone/ascorbic acid. Nghiên cứu kết luận rằng cysteamine % có hiệu quả tương đương Hydroquinone 4%/ascorbic acid Lỗi giao diện: file 'snippets/shortcode-4.bwt' không được tìm thấy .

Một nghiên cứu khác so sánh hiệu quả của cysteamine 5% với công thức Kling's Man cho thấy cysteamine có phần hiệu quả hơn công thức Kling's Man Lỗi giao diện: file 'snippets/shortcode-5.bwt' không được tìm thấy
Viết bình luận của bạn

Vitamin C trong việc làm sáng da

Thứ Ba, 04/11/2025 9 phút đọc

1. Vitamin C là gì?   VitaminC là một trong những chất chống oxy hóa tự nhiên. Hầu hết thực vật và động vật có thể tự tổng hợp... Đọc tiếp

Cách cải thiện thâm quầng mắt hiệu quả

Thứ Ba, 04/11/2025 5 phút đọc

Tại sao quầng thâm dưới mắt lại xuất hiện? Mặc dù nguyên do khiến quầng thâm dưới mắt xuất hiện là do mệt mỏi, nhưng cũng có... Đọc tiếp

Da dầu có cần dưỡng ẩm không ?

Thứ Ba, 04/11/2025 10 phút đọc

Da dầu có cần dưỡng ẩm không? Nhiều người cho rằng, da đã tiết dầu thì không cần cấp ẩm. Thực tế, làn da thiếu nước càng... Đọc tiếp

Mụn thịt và cách xử lý

Thứ Ba, 04/11/2025 7 phút đọc

Mụn thịt là bệnh lý không gây đau nhức, viêm nhiễm như những loại mụn khác. Tuy nhiên, nếu không có phương pháp điều trị thích... Đọc tiếp

Nội dung bài viết